Herken en voorkom faillissementsfraude

In 2021 gingen 1.729 bedrijven failliet. In de meeste gevallen door financiële problemen, maar sommige bedrijven gingen opzettelijk failliet om handelspartners te misleiden en te benadelen. Welke voorbeelden van dit soort faillissementsfraude zijn er en hoe herken je het?

Begin juli 2022 arresteerde de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) een ondernemer uit Eindhoven. Hij zou voor 2,6 miljoen hebben gefraudeerd. Hij bestelde ‘op de zaak’ een dure auto en andere luxe goederen, maar liet zijn bedrijf failliet gaan en betaalde die schulden nooit af. Dit is een voorbeeld van faillissementsfraude.

Wat is faillissementsfraude?

Bij faillissementsfraude laat een ondernemer het bedrijf failliet gaan. Bijvoorbeeld nadat die opzettelijk schulden heeft gemaakt, zoals bij de ondernemer uit Eindhoven het geval lijkt. Wat ook voorkomt, is dat een ondernemer een schuldeiser bewust benadeelt, bijvoorbeeld door bij faillissement bepaalde bezittingen of geld geheim te houden. Faillissementsfraude is strafbaar.

Zo herken je faillissementsfraude

Het op voorhand herkennen van faillissementsfraude is lastig. Wel kun je letten op signalen die wijzen op financiële problemen en een mogelijk aanstaand faillissement van je klant:

  • Hoog personeelsverloop bij je klant. Onregelmatige bestellingen, een klant koopt minder of meer in.
  • Onregelmatige betalingen, je klant rekt de betalingstermijnen op.
  • Vluchtgedrag van de ondernemer, je kunt je klant niet meer bereiken.

Wees rondom een faillissement alert op fraude. Voorkom wanbetaling en onderneem tijdig stappen als je klant de factuur niet betaalt.

Voorbeelden faillissementsfraude

Hoe plegen oplichters faillissementsfraude? Er zijn verschillende vormen:

Bevoordelen

Soms betaalt een frauduleuze ondernemer vlak voor het faillissement nog even snel enkele handelspartners die geld tegoed hebben. Dit is het bewust bevoordelen van crediteuren. De overige zakenpartners die nog geld krijgen van de ondernemer blijven zitten met hun rekening.

Onttrekkingen

Bij een faillissement beheert een curator het vermogen en de bezittingen van het bedrijf. De naam van de curator vind je in het Centraal Insolventieregister. De curator maakt afspraken met de degenen die nog geld krijgen. Als een ondernemer geld of goederen uit het zicht van de curator houdt, is dat fraude. Denk hierbij aan:

  • Het wegsluizen van geld door grote contante privé opnames.
  • Het weghalen van activa zoals auto’s, machines en inventaris.
  • Het laten betalen van debiteuren op nieuw opgerichte bankrekeningen waarvan de curator geen weet heeft.
  • Het klantenbestand verkopen aan of meenemen naar een nieuw opgerichte BV waarvan de fraudeur eigenaar is.

Kopen zonder betalen

Frauduleuze ondernemers kopen soms met opzet spullen die ze niet kunnen betalen. Ze betalen de verkoper niet en verkopen de goederen snel door. Tegen de tijd dat verkopers hun geld opeisen en faillissement van de frauduleuze ondernemer aanvragen is die verdwenen.

Stiekem betalen voor verkoop van bedrijf

Ondernemers die flink in de schulden zitten, kiezen er soms voor om hun bedrijf te verkopen zodat de koper het failliet kan laten gaan. De koper weet dat de onderneming niet meer te redden valt en neemt het bedrijf officieel over voor een laag bedrag, terwijl de verkoper stilletjes betaalt voor het overnemen van het bedrijf. De nieuwe eigenaar vernietigt de boekhouding en laat alle bezittingen van waarde verdwijnen. Hierdoor krijgen zakenpartners die nog geld tegoed hebben hun geld niet.

Misbruik van turboliquidatie

Turboliquidatie is een snelle manier om een bv, nv, stichting of andere rechtspersoon op te heffen, oftewel te ontbinden en te liquideren (met uitzondering van een vereniging van eigenaars). Dit kan alleen als de rechtspersoon geen bezittingen heeft. In de praktijk wordt hier soms misbruik van gemaakt. De bezittingen worden dan door de bestuurder weggesluisd en alleen de schulden blijven in de onderneming achter. Degenen die nog geld tegoed hebben zijn hiervan het slachtoffer, zij krijgen hun geld niet.

Bij een faillissement maakt een curator een overzicht van schulden en bezittingen. Die onderzoekt hierbij of de bestuurders geen bezittingen hebben weggesluisd. Ook is er een vereffenaar, die is verantwoordelijk voor de verdeling van het geld wanneer een rechtspersoon wordt opgeheven. Een turboliquidatie is anders dan een faillissement. Bij een turboliquidatie zijn er geen vereffenaar en curator. Degene die geld tegoed heeft, oftewel de crediteur, moet zelf bewijzen dat er wél bezittingen waren. Dit blijkt in de praktijk lastig. Om crediteuren beter te beschermen en misbruik te voorkomen is op 15 november 2023 de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie in werking getreden. Deze wet bepaalt dat bij een turboliquidatie meer informatie aan KVK moet worden toegezonden.

Wat is een katvanger?

Bij een faillissement is een bestuurder met zijn zakelijk en soms ook met zijn privévermogen aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Om geen geld kwijt te raken stellen frauduleuze ondernemers kort voor het faillissement een zogeheten ‘katvanger’ aan. Dit is iemand zonder geld en bezittingen, die zich als bestuurder, eigenaar of aandeelhouder van de onderneming in het KVK Handelsregister inschrijft. Deze persoon neemt het bedrijf inclusief de schulden en bezittingen over. De bezittingen worden vervolgens weggehaald uit de onderneming en doorgesluisd naar de oorspronkelijke eigenaar. De schulden blijven onbetaald. Bij een faillietverklaring valt er niets te halen bij deze ‘katvanger’. Het zakelijk en privévermogen van de oorspronkelijk eigenaar blijft onaangetast. Deze ‘katvangers’ worden vaak op straat geworven en zijn lastig terug te vinden omdat zij bijvoorbeeld geen vast adres of werk hebben.

Onderneem actie bij faillissementsfraude

Vermoed je dat jouw bedrijf slachtoffer is van faillissementsfraude? Maak er melding van bij de Fraudehelpdesk en neem contact op met de curator. De curator zal de faillissementsfraude melden bij het Centraal Meldpunt Faillissementsfraude.

Deel de informatie die je hebt over de failliete ondernemer die nog geld moet betalen, ook wel schuldenaar genoemd, met de curator. De curator beoordeelt of er sprake is van wanbeleid door de schuldenaar. Als dit zo is, zal de curator het gehele faillissementstekort, dit zijn de opbrengsten minus de schulden, van de failliete ondernemer terugvragen. De curator kan ook transacties van de schuldenaar die nadelig zijn voor schuldeisers terugdraaien.

De curator kan een bestuurder van een rechtspersoon zoals een besloten vennootschap, persoonlijk aansprakelijk stellen op grond van ‘kennelijk onbehoorlijk bestuur’. Hiermee wordt bedoeld dat geen redelijk denkende bestuurder in dezelfde branche in de gegeven situatie dezelfde beslissingen zou hebben genomen. En dat dit opzettelijke handelen van de bestuurder een belangrijke oorzaak is van het faillissement.

Veilig zakendoen

Je kunt fraude voorkomen als je weet met wie je zakendoet. Misschien vermoed je dat een bepaald bedrijf failliet is of in surseance van betaling of liquidatie verkeert. Controleer dit dan in het Handelsregister. Alle Nederlandse bedrijven, ondernemingen en rechtsvormen staan daarin. Een buitenlandse handelsrelatie zoek je via een buitenlands register.